Chó, mèo là vật nuôi quen thuộc đối với rất nhiều gia đình. Tuy nhiên, nếu không được tiêm phòng dịch và không được chăm sóc đúng cách, chúng sẽ dễ trở thành “thú dữ”, gây hại đến sức khỏe của con người, là mối nguy hiểm tiềm tàng ngay bên cạnh chúng ta. Ngay bây giờ chúng ta hãy hành động ngay…vì chính sức khoẻ của chúng ta, vì người thân và vì cộng đồng xung quanh. Phòng chống bệnh dại: Quan trọng là ý thức của người dân!

1. 1.Tình hình bệnh Dại

Hiện nay, tình hình bệnh Dại trong nước có chiều hướng gia tăng và diễn biến phức tạp. Từ đầu năm 2024 đến nay, cả nước ghi nhận hơn 80 trường hợp tử vong tại 33 tỉnh, thành phố, trong đó một số địa phương ghi nhận số tử vong ở người do bệnh dại cao là Bình Thuận (10 trường hợp), Đắk Lắk (7 trường hợp), Nghệ An (7 trường hợp), Gia Lai (6 trường hợp). Năm 2024, Bình Thuận trở thành địa phương có số ca tử vong do bệnh dại cao nhất cả nước, với 10 trường hợp trên tổng số 16 ca tử vong ghi nhận tại khu vực miền Trung. Các trường hợp tử vong xuất hiện ở Hàm Thuận Nam 3 ca, Hàm Tân 2 ca, LaGi 2 ca, Tánh Linh 1 ca, Bắc Bình 1 ca, Hàm Thuận Bắc xảy ra 01 ca tại xã Hàm Hiệp.

Riêng trong tháng 02/2025 Huyện Hàm Thuận Bắc ghi nhận 01 trường hợp tử vong trên địa bàn thôn 3 xã La Dạ nghi do bệnh Dại.

1. 2.Bệnh dại là gì?

          Bệnh Dại là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi rút Dại gây ra, bệnh lây truyền từ động vật sang người qua vết cắn, vết thương, vết cào, liếm của động vật. Bệnh do một loài virus hướng thần kinh gây ra, thường gây tác hại thần kinh, bắt nguồn từ não và tủy sống. Vật bị bệnh thường điên cuồng hay bại liệt rồi chết. Ở nước ta, nguồn bệnh dại chủ yếu là từ chó, mèo:

          - Nguồn bệnh: Ở nước ta, chó nhà là nguồn bệnh dại chủ yếu chiếm đến hơn 90%, sau đó là mèo nhà.

          - Đường lây truyền: Vi rút xâm nhập qua vết cắn, vết cào, vết liếm, da, niêm mạc bị tổn thương, vết thương hở.

          - Thời gian ủ bệnh ở động vật có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tháng, có thể lâu hơn. Sau khi bị chó, mèo mắt bệnh dại cắn, thời gian ủ bệnh thường từ 01 - 03 tháng. Thời gian ủ bệnh phụ thuộc vào tình trạng nặng nhẹ của vết cắn, vị trí vết cắn có liên quan đến nơi có nhiều dây thần kinh, khoảng cách từ vết cắn đến não, số lượng vi rút xâm nhập. Vết cắn càng nặng và gần thần kinh trung ương thì thời gian ủ bệnh càng ngắn.

2. Các biểu hiện của bệnh Dại ở chó, mèo
            - Ở chó: Chó bị bệnh Dại có dấu hiệu khác thường như trốn vào góc tối, kín đáo, tru lên từng hồi, bồn chồn, nhảy lên đớp không khí, liếm hoặc tự cắn, cào đến rụng lông, chảy máu. Chó bỏ ăn, sốt, có biểu hiện khát nước, muốn uống nhưng không nuốt được, chảy nước dãi, sùi bọt mép, bồn chồn, sợ sệt, đi lại không có chủ định, hoặc trở nên dữ tợn, điên cuồng. Con vật thường bỏ nhà ra đi và không trở về, trên đường đi, gặp vật gì lạ cũng cắn gặm, tấn công chó khác, tấn công người kể cả chủ.
            - Một số động vật khác: Mèo, chồn, cáo, dơi, chuột, khỉ, gấu cũng có nguy cơ bị mắc bệnh Dại, nhưng tỷ lệ thấp hơn ở chó, bệnh Dại ở những động vật này cũng tiến triển như ở chó. Đối với mèo thì hay núp mình vào chỗ vắng, hay kêu, bồn chồn, khi người chạm vào thì nó cắn mạnh tạo vết thương sâu.
            - Thời kỳ lây truyền ở chó nhà là từ 3-7 ngày (tối đa là 10 ngày) trước khi chó có triệu chứng dại và trong suốt thời kỳ phát bệnh. Vi rút dại thường tồn tại trong nước bọt của con vật bị bệnh.

3. Biểu hiện của bệnh dại trên người:

- Người mắc bệnh Dại sẽ có biểu hiện bằng các triệu chứng kích động (thể cuồng) như: sợ nước, sợ gió, sợ ánh sáng, co giật, dữ tợn, điên cuồng; hoặc các triệu chứng liệt (thể liệt) tiến triển tới hôn mê và thường tử vong trong vòng 10 ngày từ khi xuất hiện triệu chứng.
          Ở người, vi rút đào thải qua các chất tiết (nước bọt, nước mắt, nước tiểu ...) của người bệnh trong suốt thời gian phát bệnh. Tuy nhiên, khả năng lây truyền từ người sang người là vô cùng hiếm gặp.

Bệnh dại thường chia làm 2 thể: Thể dại điên cuồng và thể bại liệt.

          Thời gian ủ bệnh ở người thường từ 2 - 8 tuần, có thể kéo dài đến trên 1 năm. Thời gian này phụ thuộc vào tình trạng nặng, nhẹ của vết thương, vị trí vết thương và số lượng virus được truyền sang người. Người bị mắc bệnh dại cũng có 2 thể bệnh lâm sàng là thể:

          - Thể điên cuồng (hung dữ): thường biểu hiện triệu chứng gào thét, tăng cảm giác của các giác quan, sợ gió, sợ nước nên thường được gọi là bệnh sợ nước, bị hoang tưởng, đập phá, co thắt thanh quản...

          - Thể bại liệt: bệnh nhân thường nằm im lìm, hay có liệt hướng lên, liệt hô hấp. Tất cả các bệnh nhân lên cơn dại đều bị tử vong sau 7 -10 ngày.

4. Để chủ động phòng chống bệnh dại, người dân cần thực hiện tốt các biện pháp sau:

          Người bị động vật mắc bệnh dại hoặc nghi dại cắn cần được tiêm vắc xin phòng bệnh dại. Người đã bị bệnh dại có tỷ lệ tử vong có thể tới 100%. Trên thế giới hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Bệnh dại nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh được.

          - Tiêm phòng đầy đủ cho chó, mèo nuôi và tiêm nhắc lại hàng năm theo khuyến cáo của ngành thú y.

- Hạn chế nuôi chó, mèo.

- Những gia đình có trẻ em nên tạm dừng nuôi chó, mèo vì con trẻ thường hay lê la, ôm hôn chó, mèo dẫn đến nguy cơ bị chó, mèo cắn, cào; Không đùa nghịch, trêu chọc chó, mèo, nhất là chó, mèo chạy rông ngoài đường; không lại gần khi chó đang ăn hoặc khi chó mẹ đang cho con bú, không nhìn vào mắt chó.
            - Nuôi chó phải xích, nhốt; chó ra đường phải được đeo rọ mõm, có người dắt.
            - Diệt chó chạy rông, chó vô chủ.

          - Không thả rông chó, mèo; chó ra đường phải được đeo rọ mõm và có người dẫn.

          - Không đùa nghịch, trêu chọc chó, mèo.

5. Khi bị chó, mèo cắn, cào, liếm cần:

          + Rửa kỹ vết thương bằng nước và xà phòng đặc liên tục trong 15 phút, nếu không có xà phòng thì phải xối rửa vết thương bằng nước sạch - đây là biện pháp sơ cứu hiệu quả để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh dại khi bị chó, mèo cắn.

          + Sau đó tiếp tục rửa vết thương bằng cồn 70%.

          + Hạn chế làm dập vết thương và không được băng kín vết thương.

          + Đến ngay trung tâm y tế gấn nhất để được tư vấn và tiêm phòng dại kịp thời. Chỉ có tiêm phòng mới ngăn ngừa không bị bệnh dại.

          + Tuyệt đối không được điều trị bằng thuốc nam và các phương thuốc dân giang, gia truyền.

          + Đối với chó nuôi có đăng k‎ý đã được tiêm phòng dại hàng năm, cần theo dõi con vật trong vòng 14 ngày.

          + Đối với chó, mèo không tiêm phòng dại, khi nghi mắc bệnh dại mà đã cắn, cào người thì phải nhốt theo dõi trong 90 ngày; trong trường hợp chưa cắn, cào người thì phải tiêu hủy.

          Ngoài bệnh dại, chó và mèo còn truyền nhiều căn bệnh khác, trong đó có không ít bệnh nguy hiểm, khó chữa. Vì vậy, những gia đình có trẻ em nên hạn chế nuôi chó, mèo, vì trẻ em thường hay lê la, đưa vào miệng những vật dụng trên nền nhà. Tuyệt đối không cho trẻ ôm hôn chó mèo, nhất là phần đuôi của chó mèo, vì đuôi và lông dính rất nhiều chất thải. Đặc biệt là không cho trẻ nhỏ chọc phá, trêu ghẹo chó, mèo lạ, nhất là chó, mèo chạy rong ngoài đường.